რურუები მაშინ და... (ის ურჩევნია მამულსა რომ შვილი ჯობდეს მამასა???)

კინემატოგრაფია ხელოვნებათა სინთეზია. ფილმი – საბოლოო ნაწარმი, რომელიც ჩვენამდე მოდის, თითო კადრად იხატება, თითო ბგერად იწყობა, იჭრება, მონტაჟდება. ერთი კადრის აწყობის პროცესში რეჟისორთან ერთად, მონაწილეობას მთელი შემოქმედებითი ჯგუფი იღებს: მხატვრები, ოპერატორები, გამნათებლები, გრიმიორები... ამ დიდ საქმეში ყველას თავისი. თუნდაც მცირე მისია აქვს. ფილმის სახვით– დეკორატიული გადაწყვეტა, რეჟისორსა და ოპერატორთან ერთად, ყველაზე ძალიან დამდგმელ მხატვარს ეკისრება. მისი მათავარი ამოცანა– გამომსახველობითი ხერხებით არა მხოლოდ ვიზუალური, არამედ ემოციური სივრცის დალაგება და კომპოზიციური აწყობაა. ვერ გეტყვით, თანამედროვე ქართულ ფილმებს რამდენად ეტყობა, ემოციური სივრცის ორგანიზება, მაგრამ ძველი ქართული ფილმები ამით ნამდვილად გამოირჩევა. ალბათ, ყველას გინახავთ გიორგი შენგელაიას „ვერის უბნის მელოდიები“, „ორფეოსის სიკვდილი“, „ფიროსმანი“, სოსო ჩხაიძის „თუში მეცხვარე“, ოთარ იოსელიანის „პასტორალი“, ლევან ზაქარეიშვილის „მამა“, თემო.“ ეს ფილმები და რეჟისორები ერთმანეთისგან ძალიან განსხვავდებიან, თუმცა, ერთი დიდი საერთო მაინც აქვთ. ეს – ვახტანგ რურუაა. იგი 18 სრულიად განსხვავებული, სხვადასხვა სტილისა და ჟანრის ფილმის დამდგმელი მხატვარია. გარდა ფილმებისა, მას ბევრ საინტერესო და ჩვენთვის ნაცნობ წიგნზე უმუშავია. რომელი ერთი ჩამოვთვალოთ: გურამ რჩეულიშვილის მოთხრობები, გურამ დოჩანაშვილის თხზულებები, მოთხრობები, „სამოსელი პირველი“, „ლოდი ნასაყდრალი“, „კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა,“ გოდერძი ჩოხელი, რეზო ჭეიშვილი, დათო ტურაშვილი, ნაირა გელაშვილი, თეიმურაზ ქორიძე.... არ უნდა გამოგვრჩეს მისი ჟურნალ–გაზეთები: „ტფილისის უწყებანი“ პირველი დამოუკიდებელი საოჯახო ჟურნალი „ბაია“, „დამანი“... როგორც თავად ბატონმა ვახტანგმა გვითხრა, მისთვის ყველაზე სასიამოვნო საქმე პოლიგრაფიაში მუშაობაა და ამჟამად გელოვანთა გვარის წარმომადგენლების საოჯახო წიგნის პოლიგრაფიითაა დაკავებული. საუბარი ბატონ ვახტანგთან მისი პირველი ფილმით, გიორგი შენგელაიას „ფიროსმანით“ დავიწყეთ. ამ საუბარშივე გაირკვა, რომ ფილმის ნაგატივებს რამდენიმე ხნის წინ განადგურების საფრთხე შექმნია.

– „ფიროსმანი“ ჩემთვის პირველი ფილმი იყო. ავთო ვარაზის ასისტენტი ვიყავი. მე და ავთო ვმეგობრობდით. მაშინ კინო ორივეს მხოლოდ მაყურებლის დონეზე გვესმოდა. ამ ფილმზე გიორგი შენგელაიამ მიიწვია ავთო. „ფიროსმანი“ ისეთი უცნაური ფაქტურა იყო, რომ მასზე ყველა მხატვარი ვერ იმუშავებდა. ავთო ვარაზმა ჩემი კანდიდატურაც შესთავაზა რეჟისორს და მეც ამიყვანეს. ფილმი 1969 წელს ჩავაბარეთ. შარშან მისი 40 წლის იუბილის აღნიშვნას ვაპირებდით, გიორგისაც მოეწონა ეს იდეა, თუმცა, შემდეგ რაღაც ვერ გამოვიდა და ჩანაფიქრი ვერ განვახორციელეთ. მოგეხსენებათ, ფილმის მთელი მასალები ნეგატივებზე, მოსკოვის ერთ–ერთ საცავში ინახება. აღმოჩნდა, რომ ფირები მოუვლელია, შეწებების ადგილები გაშრა, გაიღუნა და დეფორმაცია განიცადა. ამიტომაც, დავასკანერეთ, თუმცა ეს შეწებების ადგილები ხარვეზებად დარჩა. პრაღაში დაწყებული რესტავრაციის ბოლო ეტაპზე მეც ჩავედი კონსულტანტად. ბევრი ვიწვალეთ და პრობლემა თითქმის მოვაგვარეთ, ფერები, ლაფსუსები, კადრებზე სულ თითო–თითოდ გავასწორე. ახლა მისი ციფრული ვერსიის გამოგზავნას ველოდები და ვცდი, კიდევ რისი გაკეთება შემიძლია. თუმცა მდგომარეობა უკვე გამოსწორებულია და ეს ვერსია მისი 30 წლით გადარჩენას ნიშნავს.

– მე ვიცი, რომ „ფიროსმანი“ თქვენი პირველი ფილმი იყო, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, პავილიონის ერთ–ერთი მნიშვნელოვანი განათება დააბალანსეთ, როგორ მოახერხეთ ეს კინოს ტექნიკური განათლების გარეშე?

– სინათლის ცოდნა მხატვრისთვის აუცილებელია და განათება, ასე თუ ისე, კარგად ვიცით. კინემატოგრაფში ცოტა სხვა ტიპის ცოდნაა საჭირო, იქ საქმე ხელსაწყოებთან გაქვს, მაგრამ რაღაც კორექტირების შეტანითა და მხატვრობის სინათლის თეორიის გამოყენებით სცენის განათება მარტივად გამომივიდა.

– თქვენ აბსოლუტურად სხვადასხვა სტილის რეჟისორებთან გიწევდათ მუშაობა, როგორ ახერხებდით ამ მრავალფეროვნებისთვის მხარის აბმას და ყველაზე საინტერესოდ ვისთან მუშაობა გახსენდებათ?

– გიოგი შენგელაია, ოთარ იოსელიანი, სოსო ჩხაიძე... მათთან მუშაობა ყოველთვის საინტერესოა. სოსო ჩხაიძესთან ოცი წელი ვიმუშავე. ერთ ფილმზე 14 წელი ვმუშაობდით. „შვიდკაცა“ ჰქვია, მაგრამ ის დღესაც არაა დასრულებული. ვაპირებდით ამ ფილმზე მუშობის გაგრძელებას. მაშინ სოსო ჩხაიძის ასისტენტი რეჟისორი თემურ ბუტიკაშვილი იყო, ჩვენც გვინდოდა, მისი ბოლომდე მიყვანა მისთვის გვეთხოვა, თუმცა, ეს იმ ფინანსებთანაა დაკავშირებული, რომელიც ჯერჯერობით ვერ მოვიძიეთ.

– გქონიათ შემთხვევები, როდესაც რეჟისორთან მუშაობაზე უარი გითქვამთ?

– დიახ, რა თქმა უნდა, მაგრამ სახელების ჩამოთვლისგან თავს შევიკავებ. მუშაობის დაწყებისას ბევრ რამეს ვითვალისწინებ. ბევრი კრიტერიუმია. შეიძლება რეჟისორი არ მოგწონდეს ან სცენარი. თუ სცენარი საინტერესოა და მისი გადარჩენის რააღაც საშუალება მაინც არსებობს, მასზე აუცილებლად ვმუშაობ, ოღონდ ჯერ კიდევ ლიტერატურული სცენარის სტადიაში.

– მხატვრისა და რეჟისორის თანამშრომლობის პროცესში შეიძლება მხატვარმა ისეთი შტრიხები შეიტანოს, რომ რეჟისორის ჩანაფიქრი შეიცვალოს?

– როგორ არა, მხატვარსაც და რეჟისორსაც თავიანთი ფუნქცია აკისრიათ, რეჟისორიც სწორედ ამისთვის იწვევს მხატვარს. დანიშნულება და ამოცანა ერთია – კინომხატვარი ქმნის ფილმის ფაქტურას. ამაში შედის კოსტიუმიც, დეკორაციაც, ნატურაც... ყველაფერი... ისიც კი, ვინ საით იყურება.

–თანამედროვე ქართული კინოს მხატვრებს თუ იცნობთ?

– არა, მათზე არაფერი ვიცი.

– ფილმებს თუ ატყობთ მხატვრების ნამუშევარს?

–კი, ამ ბოლო დროს რაღაც ერთი თანამედროვე ფილმი ვნახე, რომელიც ძალიან მომეწონა.

– მე გიორგი ოვაშვილის „გაღმა ნაპირს“ გამოვყოფდი, მისი ვიზუალური მხარე ჩემთვის თვალშისაცემი იყო ბოლო წლების ფილმებთან შედარებით...

– ეს ფილმი არ მომეწონა, სამწუხაროდ. სცენარი ძალიან კარგია, ჩემს მეგობარს, ნუგზარ შატაიძეს, ეკუთვნის. თვითონ ამბავია იმდენად კარგი, რომ მისი უკეთესად გაკეთება შეიძლებოდა. ძალიან ნიჭიერი რეჟისორია გიორგი ოვაშვილი. ძალიან მომწონს ფილმის მთავარი პერსონაჟიც, კარგი ბიჭია, მაგრამ ფილმში რაღაცეები გაპარულია. არ უნდა იჩქარო ფილმის გადაღება.

– თანამედროვე ქართულ კინემატოგრაფიას როგორ შეაფასებთ?

–რა ვიცი, მე უფრო ოპტიმისტურად ვარ განწყობილი, ვიდრე პესიმისტურად. რეზო ჩხეიძე კი მეუბნებოდა, დაიღუპა ქართული კინო, მოკვდაო, მაგრამ მე არ მგონია ასე.

– თქვენ დიდი კინოს ეპოქაში, დიდ ქართველ რეჟისორებთან მოგიწიათ მუშაობამ, როგორ გამოიყურება იმ გადმოსახედიდან თანამედროვე ქართული კინემატოგრაფია? 

– დღეს მეტი შანსია, კინოწარმოება უფრო ბუნებრივ გარემოში აღმოჩნდა. მთავარია, ფილმი არ ჯდებოდეს ძალიან ძვირი. ეს აუცილებელია მისი ხელოვნებად ქცევისთვის. როგორ შეიძლება – „მილიონი მჭირდება ფილმის გადასაღებად.“ მილიონი რომ ვინმემ მოგცეს, თვითონვე გეტყვის, რა გააკეთო. ამიტომაცაა, რომ პროდიუსერი გვკარნახობს, რა ფილმი გადავიღოთ. კინო ყველგან ძვირი ჯდება. ოთარ იოსელიანი საზღვარგარეთაა, მაგრამ ხედავთ, როგორ უჭირს ფილმების გადაღება, კაპიკ–კაპიკ აგროვებს ფულს, რომ თავისი დამოკიდებულება შეინარჩუნოს.

– კარგად ინარჩუნებს, სხვათაშორის... ეს კიდევ ერთმა საზღვარგარეთ მოღვაწე ქართველმა რეჟისორმა, მიხეილ კობახიძემაც, აღნიშნა ჩემთან საუბარში...

– კი, მაგაში აბსოლუტურად გეთანხმებით. ოთარი ძალიან ჭკვიანი რეჟისორია, მაგრამ ბევრს წვალობს. რამდენი ხანია, საზღვარგარეთაა და სულ სამი ფილმი გადაიღო.

– თანამედროვე რეჟისორებისგან თუ გქონიათ შემოთავაზებები?

– არა, მაგრამ მე არც ვაპირებ კინოში მუშაობას. შეიძლება სცენარის დონეზე გავაკეთო პროექტი, ესეც იმ შემთხვევაში, თუ ძალიან მომეწონა.

– ახალბედა რეჟისორმა რომ შემოგთავაზოთ ისეთი სცენარი, რომელიც მოგეწონებათ, დასთანხმდებით?

– კი, თუ საინტერესოდ ჩავთვლი, აუცილებლად დავეხმარები. ახლა გამახსენდა რეჟისორი ლევან თუთბერიძე, ვფიქრობ, რომ ის ძალიან კარგი რეჟისორია. მან მანახა თავისი ფილმები და მომეწონა, რაღაც შენიშვნები მივეცი, მართალი გითხრათ, არ ვიცი, რა გაითვალისწინა. ფილმი ამჟამად პრაღაში იბეჭდება და, ალბათ, მალე ვიხილავთ.

– ძველი კინოხელოვნების ოსტატებიდან: გამნათებლები, გრიმიორები, მხატვრები – ვის გაიხსენებდით?

– სახელითა და გვარებით არა მახსოვს, მაგრამ ისტორიები დამამახსოვრდა კარგად. „ჯარისკაცის მამას“ რომ ვიღებდით, აი იმ სცენას – ზევით რომ გოდერძია და დაბლა, ქვემო სართულზე, მამამისი. რეზოს ვიღაცამ სცენის რაღაცნაირი წყობა შესთავაზა, ქვევით და შუაში გერმანელები, ზევით ჩვენები... რეზოს მოეწონა და განათების აწყობა ითხოვა. ამ დროს გამოდის ერთი გამნათებელი და რაც შეიძლება ხმამაღლა ამბობს: „რაია ესა, ბუტერბროტიაა!?“ იქით რეზო გამოვარდა, ასე მუშაობა მე არ შემიძლიაო. გრიმიორი იყო ძალიან მაგარი გივი ურიგაშვილი. კიდევ ერთი უკრაინელი ქალი გვყავდა, „ტიოტია ტოსიას“ ვეძახდით. „ვერის უბნის მელოდიებისთვის“ წითური პარიკი მოსკოვში შევუკვეთეთ, მაგრამ რომ ჩამოვიდა, ალისას არ მოერგო. „ტიოტია ტოსიაც“ იქ იყო, ახედა, არ მოეწონა და მითხრა, რომ უკეთესის გაკეთება შეეძლო. გამოუვიდა კიდევაც.

– ახლა თუ არიან კარგი გრიმიორები?

– არა, ახლა სტილისტები ჰყავთ, პატარა გოგოები, რომლებმაც ნორმალურად არაფრის გაკეთება არ იციან. გრიმი მართლა ბევრს ნიშნავს. დააკვირდით თუნდაც საშუალო ამერიკულ ფილმებს. მაგალითად, „ერთხელ ამერიკაში“ რობერტ დე ნირო როგორ იცვლება 18 წლის ბიჭიდან 60 წლის კაცამდე, ამას გრიმიორი აკეთებს და დიდი ცოდნა სჭირდება.

– როგორც ვიცი, თქვენ ყველაზე კომფორტულად პოლიგრაფიაში გრძნობთ თავს, ხომ არ გამოყოფთ რომელიმე წიგნზე მუშაობის პროცესს?

– საქართველოში ბიბლიის პირველი ბეჭდური გამოცემა, მასზე მუშაობა ძლიან საინტერესო პროცესი იყო. კომუნისტების დროს პატრიარქმა ბიბლიის გამოცემა გადაწყვიტა. შემომთავაზა, მხატვრებისთვის შეგვეკვეთა მთლიანი ბიბლიის ილუსტრაციები, მაგრამ მე წინააღმდეგი ვარ ილუსტრაციების, მითუმეტეს, შეკვეთილის. რატომღაც პროდუქტიული არასდროს გამოდის. ამიტომაც პატრიარქს შევთავაზე, ბიბლია ძველი მინიატურებით აგვეწყო. ზღაპრული, ხელუხლებელი მინიატურები, რომელთა პუბლიკაცია არსად ხდება. იგი მაშინვე დამეთანხმა და წიგნიც ასე გამოვეცით. სამწუხაროდ, ხარისხით არ გამოირჩევა, რადგანაც მაშინ არ გვქონდა ამის შესაძლებლობა.

- თუ არ ვცდები, თქვენ თვითნასწავლი მხატვარი ხართ?

–არა, მთლად ასე არ შეიძლება ითქვას, იმიტომ, რომ არქიტექტურის ფაკულტეტზე ვსწავლობდი და ძალიან ბევრი მასწავლებელი მყავდა.

– მხატვრობა ბავშობიდანვე გიტაცებდათ თუ არქიტექტურამ მიგიყვანათ მხატვრობამდე?

– არა, სტუდენტობამდეც ვხატავდი. ოჯახში დეიდაჩემი ხატავდა, დეიდაშვილებიც...

– მშობლებს თუ ჰქონდათ პირდაპირი კავშირი ხელოვნებასთან?

– მამა ექიმი იყო, დედა ექთანი, ოჯახში ხელოვნებასთან პირდაპირი კავშირი არ ჰქონიათ.

– თქვენი მეუღლე რას საქმიანობს?

– მეუღლე ამჟამად დიასახლისია. პროფესიით ენათმეცნიერი, კავკასიური ენების სპეციალისტი.

– თქვენ, როგორც წლების განმავლობაში კულტურაში აქტიურად ჩაბმული ადამიანი, როგორ შეაფასებთ თქვენი შვილის, ნიკა რურუას, მინისტრობას?

– ჯერ ვერ შევაფასებ, იმიტომ, რომ ამაზე საუბარი ჯერ ადრეა.

– მის შესაძლო გადადგომასთან დაგავშირებით გავრცელებულ ინფორმაციებზე რა შეგიძლიათ გვითხრათ?

– ეგ ინფორმაციები ტყუილია, უბრალოდ, ჟურნალისტები ერთობიან.